Na początku XVI wieku w rozkwicie epoki renesansu, lokalne wino zwane w Trieście "Ribolla" było sprzedawane jako wspominane przez Pliniusza Starszego w Historii Naturalnej Pucinum. Dobre wino chwalone za lecznicze właściwości przez Liwię, żonę cesarza Oktawiana Augusta. Pojawiła się jednak wkrótce potrzeba odróżnienia wina typu "Ribolla" z Triestu od innych win o tej samej nazwie, produkowanych w Gorycji i Istrii, które było znacznie słabszej jakości. Domniemanym miejscem produkcji starożytnego Pucinum było "Castellum Nobile Vinum Pucinum" w pobliżu wsi Prosecco, zatem pod koniec XVI wieku zaczęto używać własnie tej nazwy.
Pierwsza znana nam wzmianka o "Prosecco" pojawia się w dzienniku podróży Anglika Fynesa Morysona po północnych Włoszech z 1593 roku. Wspomina on tam: „wino Pucinum, teraz nazywane Prosecco” i zauważa, że to jedno z najlepszych win na terenie Włoch.
Przyjemnie kojarzące się, dobre Prosecco obecnie to nie tylko nazwa gron, ale i nazwa apelacji. Dla rozróżnienia zaczęto więc od 2009 roku używać kolejnej alternatywnej nazwy dla szczepu tego typu, czyli Glera.
Po regulacjach w tym samym roku Prosecco DOC obejmuje tereny dziewięciu prowincji w dwóch regionach: Wenecja Euganejska i Friuli-Wenecja Julijska, wycofano natomiast możliwość używania tej nazwy w regionie Trydent-Górna Adyga. Istnieją jeszcze dwie apelacje Prosecco Superiore DOCG. Prosecco Conegliano Valdobbiadene Superiore DOCG, wytwarzane jest ono z gron pochodzących tylko ze wzgórz pomiędzy miejscowościami Conegliano i Valdobbiadene, na północ od miasta Treviso, w prowincji Treviso. Nachylenie tych wzgórz powoduje konieczność prowadzenia zbiorów ręcznie, co dodatkowo wpływa korzystnie na jakość wina. Druga mniejsza DOCG to Asolo Prosecco Superiore DOCG w pobliżu miasta Asolo, w tej samej prowincji, zwanego zresztą perłą Treviso.
Przepisy apelacyjne dopuszczają oprócz gron Glera (Prosecco) użycie kilku innych typów, ale w ilości łącznie nie większej niż 15 %. Dopuszczalne są następujące odmiany: Verdiso, Bianchetta Trevigiana, Perera, Glera Luna, Chardonnay, Pinot Bianco, Pinot Grigio i Pinot Nero .
Glera (Prosecco) poza regionami w północno-wschodnich Włoszech jest uprawiany również między innymi w Rumunii, Brazylii, Argentynie i Australii.
Zalety wina musującego Prosecco
Prosecco swą popularność zawdzięcza oczywiście znakomitym walorom smakowym, uniwersalności zastosowania, ale także przystępności ceny. Cena jest konkurencyjna w stosunku do win musujących produkowanych metodą szampańską, zwaną też tradycyjną, dzięki zastosowaniu metody Charmata. Polega ona na przeprawadzeniu wtórnej fermentacji, w dużych hermetycznych tankach ze stali. Potem wino butelkowane jest także pod ciśnieniem, tylko nieznacznie niższym niż w przypadku metody szampańskiej. Koszty produkcji są natomiast znacząco niższe. Sposób ten został wynaleziony i opatentowany we Włoszech w 1895 roku przez Federico Martinottiego. Adaptowany i dobrze rozpowszechniony przez Eugène Charmata w 1907 roku.
Podział i rodzaje wina Prosecco
W zależności od stopnia musowania można podzielić Prosecco na trzy kategorie:
-
spumante – czyli musujące o wymaganej zawartości alkoholu co najmniej 11 %, najpopularniejsze spośród wszystkich typów tego trunku
-
frizzante – półmusujące o zawartości alkoholu minimum 9%, idealne do spożywania przy każdej okazji i jako aperitif
-
tranquillo – spokojne, niemusujące 10,5% , używane tylko lokalnie, znacznie mniej popularne niż dwa wymienione powyżej rodzaje
Ze względu na stopień wytrawności wino Prosecco dzielimy na następujące typy:
-
extra brut (poniżej 6 g cukru na litr) – najbardziej wytrawne, a jednocześnie stosunkowo mało popularne w porównaniu z innymi rodzajami. Jak można przeczytać na etykietach butelek, w jego składzie znajduje się 0-6 g/1 l cukru resztkowego, co przekłada się na specyficzny, owocowo-cytrusowy smak. Wino Prosecco typu extra brut należy podawać w temperaturze od 6 do 8 stopni Celsjusza. Bardzo dobrze komponuje się z warzywami, chudymi rybami czy owocami morza.
-
brut (poniżej 12 g cukru na litr) – znacznie popularniejsze, wyróżniające się mocno cytrusowym aromatem z domieszką nut warzywnych. W regionie Conegliano Valdobbiadene spożywane do różnych posiłków, a jego smak szczególnie interesująco wypada w zestawieniu z rybami oraz wszelkiego rodzaju potrawami włoskimi. Dobre wino Prosecco cieszy się wzięciem także jako aperitif.
-
extra dry (12-17 g/l) pomiędzy półwytrawnym z wyraźnie wyczuwalną słodyczą, najpopularniejsze, wyjątkowo uniwersalne, bardzo dobrze wypada w połączeniu m.in. z kuchnią włoską, daniami mięsnymi i rybnymi czy serami. Owocowo-cytrusowy smak z dodatkiem aromatów jabłkowych i gruszkowych czyni je najchętniej wypijanym spośród wszystkich dostępnych w sprzedaży typów Prosecco.
-
dry (17-32 g/l) półsłodkie – z uwagi na wysoką zawartość cukru resztkowego jest słodsze niż inne rodzaje. Wyczuwalne nuty kwiatowe sprawiają, że dobre wino dry świetnie pasuje do delikatnych potraw, słodyczy czy w towarzystwie przystawek jako aperitif.
Najbardziej prestiżowe Prossecco to Superiore di Cartizze pochodzące z niewielkiego wzgórza Cartizze, na którym uprawiane jest 107 hektarów winorośli będących w posiadaniu 140 winiarzy. Przy stosunkowo niskiej wydajności wytwarzane tutaj w ograniczonej ilości wino powszechnie uważane jest za "Grand Cru" Prosecco. W związku z tym hektar winnicy na Cartizze był w 2015 roku szacowany na 1,5-2 miliona euro, jest to najwyższa cena za winnicę we Włoszech. Producenci wina musującego ze wzgórza Cartizze umieszczają na etykiecie napis Superiore di Cartizze, bez podania nazwy Prosecco, co ma podkreślać jego wyjątkowość.
Ciekawostką są też produkowane na terenie Conegliano Valdobbiadene DOCG wina Prosecco Col Fondo. Niektórzy winiarze pozostawiają osad po wtórnej fermentacji w butelce, który nadaje większą złożoność i smak. Dobre wina tego typu są obecnie oznaczane Conegliano Valdobbiadene DOCG bez dodanego terminu Superiore, bo jest on zarezerwowany dla win, które mają co najmniej 3,5 bara ciśnienia w zamkniętej butelce, natomiast Col Fondo mają zazwyczaj 2,5 bara.
Prosecco jest najczęściej eksportowanym włoskim winem. W 2014 roku w kategorii win musujących przewyższyło światową sprzedaż zagraniczną szampana.